Tentamens op zaterdag: het nieuwe normaal?

Het zaterdag-diner met de schoonfamilie afzeggen vanwege een tentamen? Klinkt als een slechte smoes, maar voor veel studenten aan de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) is dit de realiteit. Vanwege de overbezette tentamenzalen neemt de EUR haar tentamens regelmatig op zaterdag af. Dit zorgt voor veel frustratie onder studenten. De tentamens Internationale Economie en Toegepaste Statistiek vonden dit jaar bijvoorbeeld allebei plaats op zaterdagavond, van 18:30 - 20:30. En ook voor de rechtenstudie zijn tentamens op zaterdag geen uitzondering: dit collegejaar staat ongeveer 1 op de 4 tentamens gepland op zaterdag. 

Waar voorheen een strikte scheiding was tussen de werkweek en het weekend, is het weekend inmiddels bijna een verlengstuk van de werkweek geworden: doordeweeks vinden de colleges en tutorials plaats, en in het weekend de tentamens en deadlines. Deze ontwikkeling lijkt te passen in het grotere plaatje van toenemende stress en schooldruk onder jongeren. De EUR is zich hiervan bewust en heeft verschillende maatregelen genomen om het studenten welzijn te verbeteren, waaronder initiatieven als de Living Room. Waarom worden dan toch nog zo veel tentamens gepland in het weekend? Wij interviewden Brigitte Hoogendoorn, programmadirecteur van ESE, om uitleg te geven. 

Koehandel tussen faculteiten

Om te snappen waarom tentamens op zaterdag worden gehouden, moeten we beginnen bij het begin, namelijk de roosterplanning. Dit proces begint bij de faculteit. Per studiejaar kunnen faculteiten voor hun tentamen een zaalruimte aanvragen. Al deze aanvragen komen bij de roostermaker terecht, die op basis daarvan een concept-rooster maakt. Uit de voorlopige tentamenplanning komen conflicten voort, aangezien bepaalde tijdsloten erg impopulair zijn: geen enkele faculteit wil tentamens op zaterdag afnemen, laat staan op zaterdagavond. Tussen de faculteiten wordt daarom onderhandeld over de conflicterende data. Deze koehandel tussen faculteiten moet ervoor zorgen dat elke periode een andere faculteit de pineut is. 

Voor de roosteronderhandelingen zijn geen specifieke regels opgesteld. Daardoor kan het voorkomen dat één faculteit in een bepaalde periode relatief vaak de dupe is. Dit jaar was dat bijvoorbeeld het geval bij Economie. Brigitte geeft in alle eerlijkheid toe dat de ESE dit jaar onbedoeld minder goed uit die onderhandelingen is gekomen, waardoor zowel in blok 1 als blok 2 een tentamen op de zaterdagavond plaatsvond. Dit betekent echter wel dat de ESE hierdoor een sterkere onderhandelingspositie heeft voor komende jaren. Een geruststellende gedachte voor de Economie studenten onder ons!

Personeel- en capaciteitsproblemen

De noodzaak om tentamens op zaterdag te houden, komt voornamelijk voort uit de beperkte zaalcapaciteit. Ondanks de gigantische tentamenhal, heeft de EUR onvoldoende ruimte om alle tentamens doordeweeks af te nemen. Dit effect wordt versterkt doordat veel faculteiten hun tentamens in dezelfde weken houden. Daardoor is het in sommige weken relatief rustig, terwijl de zaal in andere weken tjokvol zit. Vooral de periode rond Kerst is altijd hectisch.

Een voor de hand liggende oplossing zou zijn om een alternatieve locatie te gebruiken als aanvulling op de M-hal. Zo is drie jaar geleden bijvoorbeeld het tentamen Inleiding Strafrecht in Ahoy afgenomen. “Als het niet anders kan, dan is een externe locatie zoals Ahoy inderdaad een mogelijke oplossing”, aldus Brigitte. Echter, het gebruiken van een aanvullende locatie is geen structurele oplossing: naast het gebrek aan zaalcapaciteit is er namelijk ook een tekort aan ondersteunend personeel om tentamens af te nemen. De befaamde seniore surveillanten zijn hierbij niet het probleem, maar het personeel dat zich bezighoudt met de organisatie. Het afnemen van een tentamen is complexer dan het lijkt. De tentamens moeten worden geprint, vervoerd, gedistribueerd en achteraf worden gescand. En ook digitale tentamens zijn best een gedoe: de laptops liggen beveiligd in een kluis, moeten vóór het tentamen zijn opgeladen en na het tentamen worden gereset. Dit alles gebeurt onder strenge beveiliging, om het risico op fraude te beperken. Wanneer tentamens over verschillende locaties zouden worden verspreid, is extra personeel nodig om dat te faciliteren. En dat personeel is er simpelweg niet. 

Werken aan oplossingen

Hoe nu verder? Zal de EUR voortaan - tot grote verbazing van studenten aan andere universiteiten - in Nederland bekendstaan als de universiteit die structureel haar tentamens op zaterdag afneemt? Als het aan de EUR ligt niet; achter de schermen wordt dan ook nagedacht over mogelijke oplossingen. 

Met het huidige aantal tentamens en de bestaande zaal- en personeelscapaciteit, zijn tentamens op zaterdag noodzakelijk om het onderwijs draaiende te houden. Een mogelijke oplossing zou zijn om meer gebruik te maken van ‘take-home assignments’, zodat minder tentamens op de campus hoeven plaats te vinden. Het nadeel hiervan is dat dit fraude in de hand werkt; al helemaal met de nieuwe AI-ontwikkelingen, wordt het voor sommige studenten wel erg aantrekkelijk om een verslag te fabriceren middels chat-gpt. Om fraude tegen te gaan, zou de EUR weer kunnen overstappen op proctored examens. “Zoals we echter allemaal tijdens de coronapandemie hebben gezien, is een grote groep studenten hier fel op tegen”. Overstappen op online proctoring is daarom vooralsnog geen serieuze oplossing. Een tweede optie is om de duur van tentamens wat te verkorten, waardoor er meer tentamens op één dag zouden passen. Om dit te bereiken, zouden veel faculteiten moeten overstappen tentamens van 2 uur. Hoewel dit een effectieve oplossing zou zijn, staan niet alle faculteiten hierom te springen. Rechten en filosofie hebben bijvoorbeeld alle tentamentijd hard nodig, aangezien deze studies tijdens de onderwijsblokken geen mogelijkheid hebben voor tussentijdse toetsing. Daar zijn de vijfweekse blokken te kort voor. Al met al is een definitieve oplossing dus nog niet in zicht. 

Terwijl er nog hard wordt nagedacht over oplossingen, staat de volgende hinderpaal alweer voor de deur: vanaf juni/juli 2023 zal het Van der Goot gebouw worden gerenoveerd, waardoor de tentamenhal niet meer beschikbaar is. In plaats daarvan wordt uitgeweken naar het oude sportgebouw om tentamens af te nemen. Dit wordt absoluut “uitdagend”, aldus Brigitte, aangezien het oude sportgebouw een lagere capaciteit heeft dan de M-hal. Daarom zal naar alle waarschijnlijkheid ook moeten worden uitgeweken naar collegezalen en tutorial ruimtes. Vooral qua logistiek zal dit een hele opgave worden.

Conclusie

Uit dit alles valt een belangrijke levensles op te maken: kritiek geven is makkelijk, maar het vinden van oplossingen is soms stukken complexer dan het lijkt. Door de verscheidenheid aan vakken en het grote aantal studenten is het ontzettend lastig om een planning te maken waar iedereen tevreden mee is. In combinatie met een gebrek aan zaalcapaciteit en ondersteunend personeel, zorgt dit ervoor dat tentamens, als het echt niet anders kan, op zaterdag noodzakelijk zijn om het onderwijs aan de EUR draaiende te houden.

Leuk is deze situatie natuurlijk voor niemand; want ook de professoren, surveillanten en het ondersteunende personeel komen echt niet voor hun lol op zaterdag(avond) naar de campus. Gelukkig wordt er hard aan oplossingen gewerkt. Tot die tijd zal het een kwestie zijn van wennen. En om op een positieve noot te eindigen: wie weet heeft een tentamen op zaterdag soms ook z’n voordelen! Zo is het bijvoorbeeld wél een goed excuus om de schoonfamilie te ontlopen ;)

 

Bronnen

Sluiten

Zoeken

Zoeken