Bevrijd, maar niet vrij

Op 5 mei 1945 werd Nederland bevrijd van de Duitse bezetting. Dat vieren we vandaag de dag nog elk jaar op Bevrijdingsdag. Alleen kan lang niet iedereen elk jaar Bevrijdingsdag vieren, want het is geen nationale vrije dag. Veel scholieren, studenten en ambtenaren hebben elk jaar een vrije dag. Zij kunnen genieten van de vele festivals en andere activiteiten, maar als je niet voor de overheid werkt is de kans groot dat je één keer in de vijf jaar vrij bent, of zelfs nooit. Maar waarom heeft niet iedereen een vrije dag op 5 mei?

In 1945 werd de bevrijding voor het eerst gevierd op 31 augustus, de verjaardag van koningin Wilhelmina. De koningin wilde niet dat de Bevrijdingsdag tegelijk met Koninginnedag gevierd werd en voor het jaar daarop werd er gezocht naar een andere datum. De datum die werd gekozen was 5 mei, tenzij 5 mei op een zondag viel. De bevrijding werd elk jaar gevierd tot 1960, toen werd besloten om de bevrijding elk lustrumjaar te vieren in plaats van elk jaar. Vanaf 1980 werd Bevrijdingsdag weer elk jaar gevierd. Twee jaar later werd 5 mei opgenomen in de Algemene Termijnenwet. In 1990 werd Bevrijdingsdag een officiële nationale feestdag.

Bevrijdingsdag is dus een nationale feestdag en zelfs een feestdag die opgenomen is in de wet, maar waarom hebben we dan geen vrij? Er is niet een echt antwoord te geven op die vraag. Een werkgever is niet verplicht om zijn werknemers vrij te geven op nationale feestdagen. Welke feestdagen wel of niet voor iedereen vrij zijn is geregeld in cao’s en arbeidsovereenkomsten. Veel werkgevers geven geen betaalde vrije dag op Bevrijdingsdag, omdat er rond Bevrijdingsdag al veel andere vrije dagen zijn zoals: Koningsdag, Pasen, Hemelvaart en Pinksteren. Het bijzondere aan Bevrijdingsdag is dat het de enige feestdag is die benoemd wordt in de Algemene Termijnenwet, maar die geen vrije dag is. In 2017 zijn er kamervragen gesteld over Bevrijdingsdag als een verplichte vrije dag, maar daar is niks uitgekomen.

Door heel Europa wordt de overwinning op Nazi-Duitsland gevierd. Veel West-Europese landen vieren dit op 8 mei, de datum dat de capitulatie getekend werd. In Oost-Europese landen is wordt het op 9 mei gevierd, dit komt door het tijdsverschil waardoor de capitulatie op twee verschillende dagen ingegaan is. Dit feest heet Victory Day. In veel van deze landen hebben de mensen vrij.

Er is dus genoeg reden om onze vrijheid te vieren met een vrije dag op 5 mei. In veel andere landen gebeurd het ook. Er zijn ook hier in Nederland genoeg activiteiten om het te vieren, zoals Bevrijdingsfestivals. Alleen kan lang niet iedereen ervan genieten. De timing van de bevrijding was simpelweg ‘niet goed’ voor onze vrije dagen.

Bronnen:

• Nationaal Comité 4 en 5 mei. (2021, April 20). Is 5 mei een vrije dag? Nationaal Comité 4 En 5 Mei.
• Plasterk, R. H. A. (2017). Beantwoording kamervragen over 5 mei als verplichte vrije dag. Rijksoverheid.
• Van Lent, Ruben. (2021) Waarom 5 mei niet elk jaar een vrije dag is. NU.nl.