Ik Willem nog steeds

Na 2 jaar was het dan eindelijk weer zo ver; het hele land kleurde Oranje en Nederland vierde Koningsdag. Deze vrije dag zal bij weinig mensen tot bezwaar leiden. Het Koningshuis daarentegen is een ander verhaal. Moet Nederland een monarchie blijven?

In Duplo koningsgezind

Om dit te testen, hebben wij een mini-onderzoek gedaan onder onze volgers. Uit dit, zeer representatieve, onderzoek is gebleven dat maar liefst 60% vindt dat Nederland een monarchie moet blijven. Hiermee wijkt de In Duplo’er niet af van de gemiddelde Nederlander; ook een meerderheid van 60% van alle burgers vindt dat Nederland een monarchie moet blijven in december 2020. Dat aandeel was in april 2020 nog 74%, maar door een reisje naar Griekenland in de coronatijden is dat snel gekelderd.

De vraag of Nederland over 40 jaar nog een monarchie is beantwoordde 69 procent van de In Duplo’ers positief. Het is ook geen makkelijk proces om van het koningshuis af te schaffen. Alle bepalingen over de koning zouden uit de grondwet gehaald moeten worden. Die grondwetswijzigingen moeten dan door een meerderheid van de Eerste en Tweede Kamer worden goedgekeurd. Na de verkiezingen dienen deze wijzigingen nogmaals door een tweederde meerderheid van de nieuwe Eerste en Tweede Kamer te worden goedgekeurd. Tot slot dient de Koning ook nog de wet te bekrachtigen, zoals met alle wetten. Als hij dit weigert, kan de regering hem ‘buiten staat’ verklaren. Er wordt dan een regent aangesteld en mocht die ook weigeren de wet te bekrachtigen, dan kan de Raad van State nog ervoor zorgen dat de grondwetswijziging doorgevoerd wordt. Het is dus onwaarschijnlijk dat de koning de afschaffing tegen zal houden.

Waarom zo positief?

Maar willen we van onze constitutionele monarchie af? De koning zou diplomatieke relaties met andere landen versterken. Dit is ook het argument dat jullie aandroegen: “het koningshuis bevordert handelscontacten”. De stabiliteit van het koningshuis kan niet worden geëvenaard door een wisselend staatshoofd in een republiek. Echter blijkt nergens uit dat republieken als Duitsland en Frankrijk structureel lagere economische groei hebben dan koninkrijken als Nederland en België. Is het dus een mythe dat het koningshuis goed zou zijn voor de Nederlandse export? Dijkstra en Overvest (2015) tonen aan dat landen met een monarchie niet significant meer exporteren dan landen zonder koninklijke familie. Wel exporteren monarchieën significant meer naar andere landen die ook monarchieën zijn.

Daarnaast is het koningshuis ook een traditie. Aan dit argument wil ik geen woorden vuil maken.

Ondemocratisch en duur

Naast de (mogelijk) positieve kanten, heeft een monarchie ook zijn slechte punten. Een volger vatte het mooi samen in 1 woord “Absurd”. Een monarchie is en blijft ondemocratisch, waarbij het nieuwe staatshoofd op basis van erfopvolging wordt bepaald. Uiterst oneerlijk gezien de privileges die een Oranje geniet. Op grond van artikel 40 Grondwet betaalt de Koning geen inkomens-, erf- en schenkbelasting. Daarnaast ontvangt de koning hoge vergoedingen, van meer dan een miljoen euro, waarmee de Balkenendenorm ruim wordt overschreden.

Ook heeft de monarch politieke macht en is hij daarbij ook nog onschendbaar. Hoewel de koning feitelijk een ceremoniële functie heeft, dient toch elke wet die is aangenomen door de Kamers door de koning ondertekend te worden en ook kan de koning ministers of staatssecretarissen ontslaan. Ondanks dat deze politieke macht heeft nog niet echt tot problemen geleid, blijft het absurd dat de monarch politiek onschendbaar is. Iemand met macht dient zich te verantwoorden. De koning kan ook op subtielere wijze macht uitoefenen. Zo overlegt de koning wekelijks met de minister-president, waarbij hij advies kan geven over het voorgenomen beleid en krijgt hij alle notulen van de ministerraad thuisgestuurd. De koning heeft hierdoor een informatievoorsprong, gezien de gewone Nederlander deze pas na twintig jaar kan inzien.

Toekomst

De monarchie afschaffen is lastig en een ruime meerderheid van de bevolking (en In Duplo’ers) is nog tevreden. Het ziet er dus niet naar uit dat de monarchie op korte termijn wordt afgeschaft. Wel zal de koning waarschijnlijk een steeds kleinere rol vervullen en minder uitzonderingsposities krijgen. Tegenwoordig is het wel veel moeilijker geworden voor het koninklijk huis om een anoniem leven te leiden. Misstappen zullen uitvoerig beschreven worden in de media en dit zal wel leiden tot verlies in populariteit. Echter is het geheugen van de gemiddelde Nederlander niet heel goed en kan het zomaar zijn dat alle misstanden, en met name het ondemocratische karakter van een monarchie, nog lang geduld worden.