Ruttes negen levens

Afgelopen dinsdag was het weer zover: de Britse premier Johnson bood voor de zoveelste keer zijn excuses aan voor ‘partygate’. Hij bood zijn oprechte verontschuldigingen aan in het Lagerhuis. Ook zei hij dat het “niet bij hem was opgekomen” dat hij mogelijk zijn eigen opgestelde coronamaatregelen zou overtreden door het organiseren van lockdownborrels in zijn ambtswoning op Downing Street. Blunderende regeringsleiders en politieke excuses, dat komt ons bekend voor. Ook in Nederland heeft Mark Rutte veel blunders begaan, maar de huidige minister-president blijkt negen levens te hebben. In bijna 12 jaar Rutte (alleen Ruud Lubbers zat langer als minister-president) zijn er heel veel sorrys voorbijgekomen, zelfs zonder de bekende coronamisstappen als ‘Dansen met Janssen’ meegerekend. Ik neem je mee in een paar van de belangrijkste.  

 

Teevendeal

In 2000 maakte toenmalig officier van Justitie Fred Teeven een afspraak met crimineel Cees H. De bron van alle ophef was de hoogte van het geldbedrag dat hiermee gepaard ging. In de nasleep van het schandaal, tussen 2014 en 2017, stapten zowel minister Opstelten, Kamervoorzitter Miltenburg, minister Van der Steur als ook staatssecretaris Teeven zelf op. Later bleken ook enkele topadviseurs van minister-president Rutte een mail ontvangen te hebben met de hoogte van het bedrag van de Teevendeal. Zij beweerden zich niet te herinneren dat ze de mail geopend zouden hebben. Rutte zelf ontkende op de hoogte te zijn van het bedrag en de mail en ontsprong zo ook de dans. Wel bood hij zijn excuses aan aan de Tweede Kamer en erkende dat hij zelf actiever had moeten handelen om de waarheid boven tafel te krijgen.

 

Actieve herinnering

Ruttes geheugen heeft hem meerdere keren in de steek gelaten. In 2018 herinnert hij zich niet dat topambtenaren tegen het afschaffen van de dividendbelasting adviseren en in 2019 komt aan het licht dat Rutte al 4 jaar eerder op de hoogte was gesteld van de 70 burgerdoden in Hawija die waren gevallen als gevolg van handelen van het Nederlandse leger. Het bekendste voorval vond plaats in 2021: Rutte beweerde niet meer te weten dat hij slecht luttele uren eerder met de toenmalige verkenners had gesproken over de positie van Omtzigt (Omtzigt: functie elders). Voor al deze fouten bood Rutte ruiterlijk zijn excuses aan, maar er is toch een bepaald patroon ontstaan. Onder zijn critici lijkt zijn bekendste quote in ieder geval vast te staan: “Daar heb ik geen actieve herinnering aan.” 

 

Geweld Indonesië

Toch zijn er tijdens de 3 kabinetten van Rutte ook excuses aangeboden die wél positieve ontwikkelingen met zich meebrachten en met (enig) enthousiasme zijn ontvangen. Een voorbeeld hiervan is de diepe excuses die minister-president Mark Rutte in februari maakte namens de regering voor het extreme, ongestrafte geweld dat Nederlandse militairen hebben gebruikt in Indonesië. Deze excuses kwamen wel pas na de verschijning van een vernietigend rapport over de koloniale oorlog waarin eindelijk alle misdaden bewezen werden waarvan iedereen al langer wist dat ze begaan waren. Het (demissionaire) kabinet Rutte III handelde proactiever toen het historische excuses aanbood voor de rol van de Nederlandse overheid bij de vervolging van Joden in de Tweede Wereldoorlog. Ook het thema slavernijverleden wordt vaak genoemd als een donker thema in de Nederlandse geschiedenis. Het vorige kabinet bood hiervoor geen excuses aan, al zette het kabinet middels demissionair minister van Binnenlandse Zaken Ollongren wel de deur open voor deze mogelijkheid in de toekomst. Het zou mooi zijn als deze actievere houding van het kabinet een vervolg krijgt.

 

Toeslagenaffaire

De ‘belangrijkste’ excuses van Mark Rutte hadden te maken met de toeslagenaffaire. Dit schandaal ging over het onrechtmatige en discriminerende handelen van de Belastingdienst vanaf 2013 rondom het toekennen en uitbetalen van kinderopvangtoeslag, waarbij onschuldige ouders werden aangemerkt als fraudeur. Hierdoor kwamen de slachtoffers van de affaire in diepe schulden. Pas na 5 jaar ondernam het kabinet actie, maar dit bleek al te laat. Niet alleen staatssecretaris van Financiën Menno Snel, maar het hele kabinet stapt op in 2021. Rutte bood niet alleen zijn excuses aan aan de getroffen ouders maar ook aan Kamerlid Omtzigt, vanwege de zeer slechte informatievoorziening aan hem en het parlement. Toch krijgt Rutte in 2022 van het Nederlandse volk zijn vierde mogelijkheid om met Rutte IV zijn politieke waarde te bewijzen.

 

Conclusie

Het lijkt alsof Mark Rutte niet veel heeft geleerd van alle moties die tegen hem zijn ingediend en de schandalen die hij en zijn voormalige kabinetten hebben veroorzaakt. Toch is er ook een positieve politieke verandering te herkennen, het kabinet stelt zich steeds proactiever op in het kritisch bekijken van historisch handelen van de Nederlandse overheid. Tot nu toe redt dit, gecombineerd met Ruttes negen levens, die hij klaarblijkelijk bezit, van een persoonlijke politieke ondergang. Het feit dat Rutte III zijn eerste kabinet is dat valt vanwege een schandaal kan echter wel gezien worden als een waarschuwing: Mark Rutte dient de boekhouding van zijn kabinet en zijn eigen geheugen op orde te krijgen als hij de langstzittende premier ooit wil worden.

 

Bronnen

Sluiten

Zoeken

Zoeken