Themaweek | Sofagate en de zwaktes van de Europese Unie

Begin april bezochten de voorzitters van de Europese Raad en de Europese Commissie, Charles Michel en Ursula von der Leyen, de Turkse president Erdogan. Het plan was om de band tussen de Europese Unie en Turkije te versterken, maar dit liep heel anders dan verwacht. Toen het tijd was om plaats te nemen voor diplomatieke foto’s, bleken er maar twee stoelen voor het drietal te staan. Erdogan en Michel ploften al snel neer, waardoor er voor Von der Leyen geen plek meer was. Na een ongemakkelijke ‘Euhm’ ging ze uiteindelijk op een aparte sofa zitten. Het incident zorgde voor veel internationale ophef en kreeg de benaming ‘Sofagate’.

Hoe kon Sofagate ontstaan? Achteraf bleek dat Turkije de Europese protocolmedewerkers had weggehouden uit de ruimte waar de stoelen waren neergezet. Waarom de beslissing is gemaakt om maar twee stoelen neer te zetten zullen we nooit weten, maar men legt makkelijk de link met seksisme. Al langer bestaat er controverse over de rol van vrouwen in de Turkse maatschappij. Eerder dit jaar stapte Turkije – ondanks verschillende protesten van de bevolking – uit de Istanbul Conventie, die is opgesteld om (huiselijk) geweld tegen vrouwen te bestrijden. De Turkse regeringspartij AKP stelde dat de gelijkheid van sekses, zoals beschreven in de conventie, homoseksualiteit propageert, wat ingaat tegen de traditionele Turkse familiewaarden. Het verband tussen deze houding van de regeringspartij en Sofagate is zo al snel gelegd.

Maar het echte probleem ligt volgens velen niet eens bij de handelingen van Turkije, maar bij Charles Michel. De voorzitter van de Europese Raad is in rang gelijk aan de voorzitter van de Europese Commissie, maar door plaats te nemen en Von der Leyen ergens anders te laten zitten lijkt Michel zich tegen deze standaard in te gedragen. Daarnaast verontschuldigde hij zich pas ruim een dag later via Facebook en bleek dat het team van Michel toch wel deels in contact stond met de organisatie in Turkije.

Dit incident is zo niet alleen op diplomatiek gebied een pijnlijk puntje, maar ook voor de Europese Unie als geheel. Onderling conflict tussen de twee belangrijkste gezichten van de Unie is niet goed voor de eenheid in Europa, maar ook voor hoe de Unie op het wereldtoneel overkomt. Tijdens een debat in het Europees Parlement bleek er ook alleen steun voor Von der Leyen te zijn; de Europarlementariërs vonden dat Michel het imago van de Unie heeft geschaad. Ondanks Michels verontschuldigingen bleef de verhouding tussen het Europees Parlement en  de voorzitter van de Europese Raad gespannen.

Zo’n spanning is echter wat men juist niet wil hebben in de Unie. Al sinds de Brexit is gebleken dat landen lang niet altijd volledig meer bereid zijn om deel te nemen aan de Europese Unie. Wanneer er een onderlinge machtsstrijd lijkt plaats te vinden tussen de Commissie (oftewel Brussel) en de Raad (oftewel de lidstaten), bevordert dit de stabiliteit van de Unie niet. De gevolgen van deze verdeeldheid kunnen groot zijn: wanneer niet alleen andere landen, maar ook lidstaten de Unie niet serieus nemen zal de rol van Europese Unie lang niet meer zo breed geaccepteerd worden. Alleen als het Europees Parlement, de Europese Raad en de Commissie kunnen laten zien elkaar te erkennen en als gelijken te zien, kan de Europese Unie effectief op het wereldtoneel blijven deelnemen. Laat Sofagate dus geen vlek op de geschiedenis van de Unie zijn, maar een les over het belang van samenwerking en gelijkheid.

Bronnen

• Kwai, I. (2021). Chair Incident Was Sign of Enduring Sexism, E.U. Leader Says. New York Times. Geraadpleegd via https://news-rock.com/2021/04/27/chair-incident-was-sign-of-enduring-sexism-e-u-leader-says/.

• NOS. (2021). Turkije stapt uit Istanbul-verdrag, dat geweld tegen vrouwen bestrijdt. NOS. Geraadpleegd via https://nos.nl/artikel/2373347-turkije-stapt-uit-istanbul-verdrag-dat-geweld-tegen-vrouwen-bestrijdt.

• Peeperkorn, M. (2021). Sofagate in Turkije zorgt voor ruzie in Europese top: waarom was er geen stoel voor Von der Leyen? De Volkskrant. Geraadpleegd via https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/sofagate-in-turkije-zorgt-voor-ruzie-in-europese-top-waarom-was-er-geen-stoel-voor-von-der-leyen~b233b93f/.

• Peeperkorn, M. (2021). Ursula versus Charles schaadt reputatie van de Europese Unie. De Volkskrant. Geraadpleegd via https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/ursula-versus-charles-schaadt-reputatie-van-de-europese-unie~bbf67478/?utm_source=link&utm_medium=app&utm_campaign=shared+content&utm_content=free.

• Trouw. (2021). 'Sofa-gate' toont hoe inherent zwak de EU is. Geraadpleegd via https://www.trouw.nl/opinie/sofa-gate-toont-hoe-inherent-zwak-de-eu-is~b33eedb5/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F.

• De Volkskrant. (2021). Von der Leyen: sofagate was seksisme. Geraadpleegd via https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/von-der-leyen-sofagate-was-seksisme~b089d9e2/.