Themaweek | Het ontstaan van de Amerikaanse presidentsverkiezingen

Vier jaar geleden kon bijna niemand het geloven: zakenman Donald J. Trump won de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Met zijn bekende slogan America first wist hij kiezers naar zich toe te trekken. Inmiddels is het 2020 en gaat de strijd tussen Joe Biden en Donald Trump. Wie gaat er winnen? Voordat we dat weten, neemt De Duplomaat je mee in een themaweek rondom de Amerikaanse verkiezingen! We kijken naar de verkiezingen, de kandidaten, de media-aandacht eromheen en nog veel meer. Vandaag wordt het spits afgebeten door Patrick van Oevelen, secretaris van het Negentiende Bestuur van In Duplo. Hij neemt de lezer mee in het ontstaan van de Amerikaanse presidentsverkiezingen, schetst de meest memorable presidenten en legt uit hoe een president gekozen wordt. Veel leesplezier!

De Verenigde Staten, the land of the free, ontstaan op 4 juli 1776 met de ondertekening van de onafhankelijkheidsverklaring van de eerste 13 koloniën. Funfact: John Hancock heeft onder deze verklaring zijn handtekening zo groot geschreven dat de koning van Engeland deze kon lezen zonder zijn bril op te zetten, vandaar dat men tegenwoordig in het Engels soms ook refereert naar John Hancock als het gaat over een handtekening. Na deze onafhankelijkheidsverklaring volgde de onafhankelijkheidsoorlog met de Engelsen tot eind 1783, waarna in de vier jaren daarna de alom bekende constitution opgesteld werd. Daarbij werd de trias politica en daarmee ook de president ingesteld (art. 2 van de grondwet). Daarmee werden ook de eerste verkiezingen gehouden in 1788 en werd op 30 april 1789 George Washington unaniem geïnstalleerd tot de eerste President Of The United States (POTUS). George Washington is tot op vandaag de dag de enige president die ooit onafhankelijk is geweest van partijen en als enige unaniem verkozen en herkozen is.

Het nog onbekende ambt van president
De Verenigde Staten waren op dat moment een van de eerste republieken in de wereld en er was dus nog geen schoolvoorbeeld waar men kon spieken hoe het ambt van president moest worden ingestoken. Daarmee heeft George Washington dit ambt aardig naar zijn eigen zienswijze ingericht. Er heerste enige angst bij de Founding Fathers om de macht aan één persoon te geven, gezien hun eerdere ervaringen met de koning van Engeland. Washington was zelf teruggetreden na de onafhankelijkheidsoorlog en daarmee was de vrees dat hij dit ambt zou misbruiken ook grotendeels weggenomen. Met wat sommigen enige tegenzin noemden, accepteerde hij wel dat hij een goede kandidaat zou zijn. Hij was de voorzitter van de conventie die de grondwet zou opstellen. Zo zag iedereen hem ook, als voorzitter ofwel President. Voordat ik aankom bij de volgende, misschien wel bekendste en beste beoordeelde president, een eervolle vermelding voor de achtste POTUS. Martin van Buren, de eerste Amerikaanse geboren, met als moedertaal Nederlands en overigens enige POTUS die niet Engels als moedertaal had.

De eerste Republikeinse president
Abraham Lincoln, de zestiende POTUS en eerste president van de Republikeinse partij, is de eerste president die vermoord werd. In zijn regeringsperiode heeft hij ervoor gezorgd dat het dertiende amendement, de afschaffing van de slavernij, ingevoerd werd. Met een tumultueuze periode werd hij, wat hij zelf nooit verwachtte, herkozen. Daarmee heeft hij als president het einde van de Amerikaanse burgeroorlog die het land tot op het bot verdeelde, kunnen afstoppen. Hij heeft dit wel moeten bekopen met zijn leven, vijf dagen later zou hij in het hoofd worden geschoten door een voorstander van de slavernij. Sinds Lincoln is het tweepartijensysteem gebleven, er is nooit meer iemand anders verkozen als president buiten de Republikeinse of Democratische partij. Wel zien we dat over de jaren 1860 tot 1930 de standpunten van beide partijen zijn gewisseld. Daar waar de Republikeinen nu conservatief zijn, waren ze vroeger liberaal en de Democraten waren juister conservatiever, zo wilden zij de slavernij behouden. Beide partijen stonden vroeger voor een grotere overheid, maar naargelang alles was opgezet zodat bedrijven konden floreren, neigden de Republikeinen meer naar een kleinere overheid: de infrastructuur was aangelegd.

Vier termijnen als president
Een van de zaken die Washington meebracht was de ongeschreven regel dat men niet langer dan twee termijnen zou aanblijven, iedereen die hierop volgde heeft zich hier netjes aan gehouden. Dat brengt mij tot de derde grootste president op het lijstje, bekend van zijn New Deal die de Verenigde Staten uit de Grote Depressie trok en het winnen en eindigen van de Tweede Wereldoorlog (overigens heeft hij het einde nooit meegemaakt). Ene meneer Franklin Delano Roosevelt, kortweg FDR, begon in 1941 aan zijn derde termijn. Dit was in 1940 bij de uitbraak van de Tweede Wereldoorlog een logische keuze, om de zwaar isolationistische staat wel op het strijdtoneel te laten begeven. Daarbij verkreeg hij ook een vierde termijn in 1945 tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog, niks wettelijk op tegen, maar wel in strijd met de ongeschreven regel. De Republikeinen hebben toen als reactie hierop in 1951 het 22^e amendement ingevoerd, een president kon maar twee maal verkozen worden, tenzij het een vicepresident betrof die al meer dan twee jaar als diens opvolger had gefunctioneerd. Dat wil zeggen dat een persoon maximaal tien jaar POTUS kan zijn.

Uiteraard is dit een zeer korte samenvatting die de presidenten van de Verenigde Staten kenmerkt, maar ik kan jullie ook niet te lang vervelen. Toch wil ik jullie niet enkel met de geschiedenis opzadelen, we leven immers in het nu. Zaken als hoe het 25^e amendement kan worden toegepast, welke onderwerpen er nu het meeste toe doen, hoe het ambt een zeer gevaarlijke baan is (acht van de 45 presidenten zijn in het ambt gestorven), hoe het Hooggerechtshof te veel macht heeft en hoe het kiessysteem zo hopeloos slecht is, is er één vraag die in het oog springt: hoe word je President of the United States?

Hoe word je de president van de Verenigde Staten?
In Amerika werkt men met het winner-takes-all principe, waarbij iedere staat een bepaald aantal kiesmannen krijgt (deze worden elke tien jaar opnieuw berekend). Er zijn 538 kiesmannen in de Verenigde Staten, zijnde het Congres, samengesteld uit 100 leden van het Senaat en 435 leden van het Huis van Afgevaardigden, en drie kiesmannen van het District of Colombia (Washington D.C.). Zorg dat je een meerderheid van 270 kiesmannen krijgt en je wordt verkozen tot POTUS. Maar dat roept de vraag op, wat als niemand een meerderheid van 270 haalt? Het gaat immers om een even nummer van 538. De oplossing: het Huis van Afgevaardigden kiest dan de POTUS, hier zitten immers 435 leden en dus een oneven nummer. Helaas, hier mogen de leden niet individueel stemmen, elke staat krijg één stem, wat weer op een even nummer uitkomt van 50 staten. De tien grootste staten naar bevolkingsdichtheid hebben meer dan 50% van de bevolking, maar slechts 20% van de stemmen als het gaat om een gelijkspel. Is dit ooit voorgekomen vraag je je af? In de verkiezingen van 1824 kwam Andrew Jackson uit de bus met de winnaar van de popular vote en de meeste kiesmannen, maar niet een meerderheid. John Quincy Adams kreeg de meeste staten achter zich en zodoende werd hij de 6^e POTUS (Andrew Jackson won overigens het jaar erna). Hierdoor kan een derde kandidaat zich focussen op alle dunbevolkte staten en zorgen dat de twee ‘grote’ kandidaten geen meerderheid krijgen bij het aantal kiesmannen. Doordat hij alle kleine staten achter zich heeft, kan hij president worden met 17% van de totale stemmen. En de Vicepresident vraag je je dan af? Die wordt bij een gelijke stand gekozen door het Senaat. Uit hoeveel leden bestaat de Senaat? Exact: 100, wederom een even aantal. Mochten beide huizen er niet uitkomen, dan is tijdelijk de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden de waarnemend POTUS. Met als opvolger op dat moment de President pro tempore van de Senaat, de langstzittende senator van de meerderheidspartij.

Uitkomst op 3 november
Dit is een zeer versimpelde uitleg van hoe de president verkozen wordt, maar hopelijk geeft het je een beter inzicht. Op dit moment zijn de Amerikanen al aan het stemmen en op 3 november zullen we meer weten. Vorige verkiezingen stond Trump ook lager in de peilingen en won toch, ondanks het verliezen van de popular vote, de meeste kiesmannen (voor de vierde maal in de geschiedenis). Op dit moment gaat de race tussen iemand van 74 en 78 jaar oud met elk hun running mate van respectievelijk 61 en 56 jaar oud met als derde in lijn de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden van 80 jaar oud en de vierde in lijn de president pro tempore van de Senaat, 87 jaar oud. Het Witte Huis lijkt steeds meer op het verzorgingstehuis.