Gastartikel | Corona op de werkvloer

Dit gastartikel is geschreven door In Duplo'er Willianne Oudijk

De werknemers van restaurant X werden verrast toen de Veiligheidsregio besloot dat het restaurant vanwege coronabesmettingen onder het personeel twee weken moest sluiten. Niet veel later gaan er echter geruchten rond dat aan het begin van die week onder de bedrijfsleiding al bekend was dat een aantal werknemers positief zijn getest, maar dat er tegen beter weten in toch is doorgewerkt. Stel dat een werkgever het nalaat om stappen te ondernemen bij besmettingen binnen het bedrijf, zou het dan mogelijk zijn om hem aansprakelijk te stellen?

Je eerste gedachte gaat misschien naar het beruchte artikel 6:162 BW, de onrechtmatige daad, of vanwege de arbeidsrelatie naar artikel 7:611 BW, goed werkgeverschap. Toch kleeft er een behoorlijke bewijslast aan deze artikelen. Zou het makkelijker kunnen, met artikel 7:658 BW bijvoorbeeld?

Artikel 7:658 BW 

Dit artikel wordt veel gebruikt bij arbeidsongevallen. Het voordeel is namelijk de relatief eenvoudige bewijslast voor de werknemer. Er moet sprake zijn van 1) schade 2) veroorzaakt door (lees: causaal verband) 3) de uitoefening van de werkzaamheden. De definitie van schade wordt ruim opgevat. Je hoeft niet alleen te denken aan gebroken botten (fysiek letsel), maar ook aan bijvoorbeeld burn-outs (psychisch letsel). Als je de tekst van de wet letterlijk leest staat er zelfs dat álle schade, voor zover de wet er een grondslag voor biedt, in aanmerking komt. In de praktijk blijft de toepassing van het artikel voornamelijk bij arbeidsongevallen.

Het artikel is geen absolute waarborg voor de werknemer. De werkgever zal moeten bewijzen dat hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan. Alleen als er een verwijtbare tekortkoming ten grondslag ligt, is de werkgever aansprakelijk voor de geleden schade. Dit is een zware bewijslast, want volgens vaste rechtspraak wordt er niet snel aan deze zorgplicht voldaan. De werkgever moet dus bewijzen dat hij er alles aan heeft gedaan om schade tijdens de uitoefening van werkzaamheden te voorkomen, van veiligheidsvoorschriften tot gegeven instructies.

Toch wel gebruiken?

Gemakshalve maken we onderscheid tussen de werknemers die in quarantaine zitten vanwege een mogelijke besmetting en de werknemers die daadwerkelijk corona hebben. Een coronabesmetting valt op het eerste gezicht niet direct binnen de definitie van een arbeidsongeval zoals gegeven in het Arbeidsomstandighedenwet, deze wet wordt “geleend” omdat artikel 7:658 BW zelf niks definieert. Het knelpunt is dat een arbeidsongeval een vrijwel onmiddellijke schade aan de gezondheid heeft moeten veroorzaken.

Werknemers die niet ziek zijn geworden, hebben geen schade aan hun gezondheid. De reikwijdte van het artikel is (nog) niet zo ruim dat de dreiging van gezondheid er ook onder wordt geschaard. De vraag is of deze groep mensen zich kunnen beroepen op de letterlijke tekst van de wet en zo hun misgelopen inkomen, doordat ze in onzekerheid thuis moesten blijven, kunnen vorderen o.g.v. 6:96 BW. Dit kan vooral interessant zijn voor uitzendkrachten die andere diensten moesten afzeggen. Hier zie je gelijk nog een voordeel van artikel 7:658 BW, in lid 4 wordt dit artikel namelijk van toepassing geacht op uitzendkrachten en vrijwilligers. 

Dan die tweede categorie, de werknemers die echt ziek zijn geworden. Het is lastig om te bewijzen dat je als gevolg van je werkzaamheden corona hebt opgelopen, omdat je in principe overal een coronabesmetting kan oplopen. Toch hoeft dat geen einde verhaal te betekenen. Volgens vaste rechtspraak komt onzekerheid omtrent de toedracht voor de rekening van de werkgever. De bewijs situatie die zich dan voor gaat doen, heeft veel overeenkomsten met de bewijsverdeling in zaken met beroepsziekten zoals asbestkanker. De ondergrens die in dergelijke zaken wordt gehanteerd is dat het verband tussen de werkzaamheden en de gezondheidsschade niet te onzeker of onbepaald mag zijn. 

Verwijtbare tekortkoming

Als je dit hebt bewezen, mag je niet uit het oog verliezen dat er sprake moet zijn van een verwijtbare tekortkoming voordat de werkgever daadwerkelijk aansprakelijk is. Over het algemeen wordt verwezen naar de Arbeidsomstandighedenwet/besluit om dit te kunnen aantonen, maar in het geval van corona is het soms eenvoudiger. Denk maar aan een bedrijf dat nalaat om maatregelen te treffen zodat er niet voldoende afstand gehouden kan worden, er geen transparantie omtrent besmettingen is en werknemers die zich niet lekker voelen/ verschijnselen hebben toch moeten doorwerken.

Ja of nee?

Zoals het antwoord op bijna elke juridische vraag, is het antwoord ook op deze kwestie "dat hangt ervan af". Ben jij niet ziek geworden maar heb je wel diensten moeten afzeggen dan is het causaal verband aannemelijk. De vraag is of er in dat geval toepassing zal worden gegeven aan het artikel. Als je wel ziek bent geworden is de bewijslast moeilijker doch waarschijnlijk niet onmogelijk. Eén ding is zeker, ook het recht zal zich moeten aanpassen aan onze nieuwe 1,5-metersamenleving. Hoe dat vormgegeven wordt, zal de tijd leren. Tegen de student die graag jurisprudentie op zijn naam wil schrijven zou ik zeggen pak je kans, in eerste aanleg is de kantonrechter bevoegd (en kan je dus zonder advocaat procederen). 

Bronnen

• Gerechtshof 's-Hertogenbosch 16 juni 2016, ECLI:NL:GHSHE:2016:2489.
• Hoge Raad 15 december 2017, ECLI:NL:HR:2017:3142.
• Proefschrift Y.R.K. Waterman, De aansprakelijkheid van de werkgever voor arbeidsongevallen en beroepsziekten, 2009.