Recht op vrijheid? Oh nee, toch niet

Op zondag 19 januari probeerde de tot levenslang veroordeelde crimineel Omar L. te ontsnappen uit de gevangenis in Zutphen. Een vergeten reserveaccu gooide echter roet in het eten. Tot de grote verbazing van veel Nederlanders bleek dit echter niet strafbaar te zijn. Het helpen van buitenaf bij een ontsnapping is daarentegen wel strafbaar en Omar’s helpers kunnen rekenen op een gepaste straf. Vanuit de politiek komen er geluiden op dat ontsnappen uit een gevangenis strafbaar moet worden. De minister voor rechtsbescherming, Sander Dekker, kondigde zelfs al aan dat hij het daadwerkelijk strafbaar wil maken. Maar wat zijn eigenlijk de voors en tegens in deze kwestie?

 

Dekker voerde zelf het volgende argument aan voor het strafbaar maken van gevangenis ontsnapping: “Ontsnappen ondermijnt het gezag van justitie en brengt gevoelens van onveiligheid teweeg in de samenleving.” Het is denk ik heel goed voor te stellen dat het idee dat iemand kan ontsnappen uit de gevangenis een onveilig gevoel oproept bij mensen. Stel je bent mishandeld en de dader heeft hiervoor een gevangenisstraf gekregen, dan moet je er toch niet aan denken dat deze persoon de gevangenis ontvlucht. Op dit moment is hij namelijk nog helemaal niet klaar om terug in de samenleving te komen en daardoor een groot gevaar. Door het ontsnappen strafbaar te maken worden gevangenen meer ontmoedigd om proberen te ontsnappen. Nu het niet strafbaar is, is de drempel om een vluchtpoging te doen zeer laag. Ook komen de gevangenen met hun ontsnapping in feite in opstand tegen justitie. Ze accepteren het gezag niet en dit moet hen zeer kwalijk genomen worden. Immers, als ze zich in de gevangenis al niet aan de regels kunnen houden, hoe kunnen ze dan ooit bewijzen dat ze als goede burger terug de samenleving in kunnen? Het belangrijkste argument voor strafbaarstelling is, in mijn ogen, vooral dat het ontmoedigd moet worden om te ontsnappen uit een gevangenis. Een hogere gevangenisstraf zou een goede oplossing zijn. Het is namelijk niet heel aannemelijk dat gevangenen nog langer in de gevangenis moeten zitten dan al de bedoeling is. Ze zullen dan wel twee keer nadenken voordat ze een vluchtpoging op poten zetten, als zij tenminste een dergelijke rechtseconomische afweging maken.

 

Hoewel in de politiek veel voorstanders, zoals het CDA en de VVD, zijn voor een strafbaarstelling, zijn er genoeg mensen die het er niet mee eens zijn. Zij voeren aan dat niemand verplicht is om mee te werken aan zijn eigen vrijheidsbeperking. Verdachten zijn ook niet verplicht te praten tijdens een rechtszaak of verhoor, omdat ze zwijgrecht hebben. De reden hiervan is hetzelfde: zodra ze verplicht moeten praten, werken ze mee aan hun eigen veroordeling en dat is meer dan je van iemand mag verwachten. Bovendien is het vaak zo dat gevangenen die proberen te vluchten al op een andere manier gestraft worden. Dit gebeurt bijvoorbeeld als ze iets gestolen hebben om te gebruiken bij hun ontsnapping. In het geval van Zutphen is de gedetineerde overgeplaatst naar een zwaarder beveiligde gevangenis. Het wordt dus al opgelost binnen de gevangenis en dan is het niet per se nodig dat nog gestraft wordt via het rechtssysteem. Daarbij is het doel van de straf om de gedetineerden te laten re-integreren in de samenleving. Het strafbaar maken van ontsnappen is eigenlijk meer gericht op vergelding. Er is namelijk geen fout gemaakt binnen de samenleving en het straffen hiervan draagt niets bij aan een betere terugkeer in de maatschappij. Opvallend is wel dat er in de afgelopen jaren vrijwel geen ontsnappingspogingen uit gevangenissen zijn geweest, dus is het dan wel nodig om pogingen daartoe te ontmoedigen ontmoedigen?

 

Zoals je merkt zijn er dus een heleboel voor- en tegenargument tegen strafbaarstelling. Zelf vind ik het best wel lastig om een positie te kiezen in deze discussie, omdat volgens mij voor beide kanten wel wat valt te zeggen. Deze discussie zal in ieder geval nog wel even voortduren en, de In Duplo’er kennende, zal hij ook niet bang zijn om zijn mening hierover te geven.