Wat is het verschil tussen de Achterhoek en Twente?

Er bevindt zich een leemte in de kennis van menig In Duplo’er. Waar zij alles weten te vertellen over de economische en juridische theorie, de landelijke politiek of de mooiste studentenvereniging van Rotterdam, schiet de deskundigheid op een cruciaal punt tekort. En dan vooral met betrekking tot het oostelijk gedeelte van Nederland, in het bijzonder de meest idyllische stukjes daarvan, te weten de Achterhoek en Twente. Veel In Duplo-vrienden riepen daarom hard om een stukje uitleg, zowel expliciet als impliciet.

Wat hebben beide gebieden gemeen en wat onderscheidt ze? Met andere woorden: waarom is de Achterhoek toch net iets mooier dan Twente?

Er zijn een aantal typische gewoontes die de Achterhoek en Twente gemeen hebben. Zo doet men aan carbidschieten; op oudejaarsdag komen mensen bijeen om een borrel te drinken, terwijl er zo nu en dan een deksel van een melkbus over het weiland weggeschoten wordt, wat dan gepaard gaat met een oorverdovende knal.

Daarnaast eten ze ‘knieperkes’ rond de jaarwisseling; dunne, opgerolde wafels gevuld met slagroom, die nog het meest te vergelijken zijn met de oubliehoorns die voor schepijs gebruikt worden. Volgens de traditie zijn de wafeltjes in december plat, en worden ze vanaf nieuwjaarsdag als het nieuwjaarsrolletje gepresenteerd. De gedachte hierachter is dat in december het oude jaar zich volledig heeft getoond, terwijl op nieuwjaarsdag een nog onbekend nieuwjaar in het vooruitzicht ligt.

Tot slot mogen in beide gebieden met Pasen de grote paasvuren niet ontbreken, die men onder het genot van een borrel aanschouwt. Het hout is vaak door vrijwilligers bijeengebracht en de bergen worden soms tientallen meters hoog. Helaas komen deze de laatste jaren steeds meer onder druk te staan omwille van de veiligheid -er mag ook niks meer tegenwoordig-.

Taal

Het eerste, voor een ongeoefend oor misschien kleine, maar toch belangrijke verschil vindt men in de taal. Een waardig deelgebied van Nederland beschikt over een eigen dialect; zo spreekt men in de Achterhoek ‘plat’ en in Twente ‘Twents’. Beide dialect zijn afkomstig uit het als streektaal erkende Nedersaksisch, maar het Twents onderscheidt zich in (negatieve) zin door de ferme ‘oooo’ -zoals in het lied Hengelo-o-o-, en de vette ‘t’. Beide dialecten verbasteren woorden daarnaast op een net andere manier. In het algemeen is een Twentenaar echter voor een ‘westerling’ moeilijker verstaanbaar dan een Achterhoeker. 

Voetbal

Een zeer scherp onderscheid ontplooit zich daarnaast in de voetbalwereld; Twentenaren zijn voor FC Twente (de Tukkers), momenteel overigens spelend in de Keuken Kampioen Divisie, of Heracles Almelo. Achterhoekers hangen daarentegen De Graafschap (de Superboeren) aan, dat actief is in de Eredivisie. FC Twente is afkomstig uit Enschede en komt uit in rode tenues, terwijl De Graafschap haar thuiswedstrijden speelt op de Vijverberg in Doetinchem in haar prachtige wit-blauw horizontaal gestreepte shirts.

Traditie

Als laatste kennen beide regio’s nog afzonderlijke tradities. Zo halen kinderen in de Achterhoek op nieuwjaarsdag snoepzakken op bij de buren, ‘nieuwjoarwinnen’ genaamd. Eén voor één bezoeken kinderen dan de buren, die men overigens wellicht verder in het jaar nooit spreekt, en zo’n visite belonen de buren dan met een ‘nieuwjoarstuutjen’. Deze zijn het lekkerst wanneer ze eigenhandig samengesteld zijn, in tegenstelling tot zakken uit de supermarkt.

Hoewel het ook in de Achterhoek gebeurt, doen tot slot vooral Twentenaren aan ‘midwinterhoornbloazen’ in de decembermaand, het blazen op een groot traditioneel blaasinstrument. Dit instrument is afkomstig uit de Germaanse cultuur en wordt ook over de grens in Duitsland gebruikt. Het blazen om de hoorn behoort heden ten dage tot het immaterieel erfgoed van Nederland.

Zoals u nu weet bestaat er ‘voorbij Utrecht’ een prachtig gebied met traditie; en dit was nog slechts een kleine greep uit het enorme vat aan mooie gebruiken. Waar er voorheen dus nog denigrerend naar de oostelijke leden van In Duplo gekeken kon worden, is dat vanaf vandaag verleden tijd. Het is nu niet meer nodig om hen te zien als een vreemde eend in de bijt, maar als cultuurverrijking. Naast alle traditie bevindt zich in het gebied ook prachtige natuur en vriendelijke mensen, die nog oog voor elkaar hebben. Ontsnap dus eens aan de individualistische randstad en ga een dagje naar, het liefst, de Achterhoek.