Het migratiepact van Marrakesh
Een reeks doelstellingen die tot voor kort uitblonk in onbekendheid, staat nu op de Haagse agenda. In december zou staatssecretaris van asiel en migratie Mark Harbers (VVD) “the Global Compact for Safe, Orderly and Regular Migration” gaan ondertekenen in Marrakesh, maar het is de oppositie gelukt om dat plan ter discussie te stellen. Het pact is opgesteld tussen VN-lidstaten en niet-gouvernementele organisaties om migratiebeleid internationaal meer te laten overeenstemmen. Volgens partijen in de oppositie, Forum voor Democratie(FvD) en de PVV voorop, maakt het document van migratie impliciet een mensenrecht, en het verwondert dan ook niet dat juist zij daar een stokje voor willen steken.
Ondanks dat het pact in beginsel niet-bindend is, is het politiek relevant geworden met daarnaast de wetenschap dat we in de regering te maken hebben met een migratievriendelijke en -kritische zijde. Het is een interessante vraag welk gewicht er nu werkelijk aan het document kan worden toebedeeld.
FvD plaatste op haar Youtube-kanaal een video met de titel “Wat staat er precies in het Marrakesh Immigratiepact?” die enkele op het eerste oog opvallende artikelen van het pact behandelt. Landen zouden onder andere verklaren om informatiecampagnes en immigratiewebsites op te zetten, media te beïnvloeden om migratie positiever te benaderen, geen collectief uitzetbeleid meer te voeren, migranten gratis juridische steun te bieden, non-discriminatie cursussen te geven en ga zo maar door. Wat blijkt: de punten staan er wel degelijk in, alhoewel het geen harde beloftes zijn. Het document bevat naast het niet irrelevante plan om de redenen van migratie terug te dringen, dus ook een uitgebreide opsomming van zeer praktijkgerichte handelingen om migratie te organiseren en van een positief beeld te voorzien. Wat betreft de inhoud is het dus concreet, maar het blijft de vraag of het pact er in formele zin toe doet.
Juristen van het ministerie van Justitie en Veiligheid zijn deze week bezig te onderzoeken welke gevolgen voor het asielbeleid deze afspraak kan hebben. Kees Groenendijk, emeritus hoogleraar migratierecht aan de Radboud Universiteit, zei enkele weken geleden al tegen de NOS dat het pact feitelijk een opsomming is van aanbevelingen. “Staten kunnen die aanbevelingen gebruiken bij rechtvaardiging van nationaal beleid”, maar ze “kunnen er net zo goed voor kiezen om geen enkele van die aanbevelingen te gebruiken.” Andere hoogleraren sluiten zich bij die analyse aan. Toch vrezen politici dat asielzoekers het pact zullen gebruiken in rechtszaken en dat rechters er eventueel in mee zullen gaan. Politici overwegen daarom om een “extra vel” voor te stellen waarin expliciet staat dat de ondertekenaars zich niet tot de betreffende handelingen verplichten.
De VS en Oostenrijk waren de eerste VN-lidstaten die zich terugtrokken van de afspraken, en sindsdien zijn er steeds meer landen die dat voorbeeld gevolgd zijn. De Belgen twijfelden al, en nu dus ook Nederland. Kijkend naar de voor legale migranten voordelige inhoud is het vanuit politiek oogpunt logisch dat landen die migratie willen beperken, zoals de VS met Trump aan het roer, zich terugtrekken. Er zijn daarnaast landen die hun soevereiniteit met betrekking tot migratiebeleid niet willen inleveren en om die reden de boot afhouden. Je kunt je echter bij EU-landen afvragen in welke mate zij die afdracht van autonomie al gedaan hebben, aangezien zij op het gebied van migratie al sterk verweven zijn.
Opvallend is vooral dat de afspraak twee jaar geleden al gemaakt is en pas sinds kort bekendheid geniet, nu de ondertekening dichtbij komt. Staatsecretaris Harbers heeft de onderhandelingen zelf bijgewoond, maar vanwege het niet-bindende karakter is het nooit verplicht geweest om het voor te leggen aan de Tweede Kamer. Nu het dus toch nog aan de orde komt in Den Haag, zit ik op de eerste rij.