Is de publieke sector kapot bezuinigd?

“De VVD ziet de publieke sector als een kostenpost, waar je op moet bezuinigen”, zo omschreef Jesse Klaver het beleid van de VVD in de afgelopen kabinetsperiodes. Klaver doelt hiermee op de vele bezuinigingen gedaan door de afgelopen kabinetten. Zo is er volgens Klaver een grote crisis ontstaan in de publieke sector, waar hij zelf achter gekomen is door met het personeel in gesprek te gaan tijdens zijn ‘kantinetour’. Is dit beeld van Klaver echter wel zo genuanceerd of scoort het vooral lekker als oneliner? Tijd om de cijfers van het CPB in te duiken.

Om de uitspraak van Klaver te controleren, verdelen we de publieke sector in veiligheid, onderwijs, defensie en zorg. Om te controleren of er onder VVD-bewind echt zoveel is bezuinigd, kijken wij naar de uitgaven als percentage van het BBP.

Als eerste kijken we naar onderwijs. Het onderwijs is dankzij de vele stakingen een zeer belicht gebied geworden. Het afgelopen jaar is deze sector continu in het nieuws geweest en heerst er hier een crisis door het lerarentekort.  Zoals te zien is in onderstaande grafiek zijn de uitgaven aan onderwijs onder het VVD-bewind inderdaad gedaald met 0,4 procentpunt. Hier kunnen we dus spreken van een daadwerkelijke bezuiniging. Hier komt wel verandering in. Het kabinet Rutte III is namelijk van plan 2 miljard euro te investeren in onderwijs, onderzoek en innovatie, waardoor de relatieve uitgaven aan onderwijs zullen stijgen.

 

De tweede sector die in crisis verkeert is defensie. We zitten bij lange na niet aan de NAVO-norm van 2% en zoals in onderstaande grafiek te zien is, is er ook in deze sector flink bezuinigd. In totaal met 0,3 procentpunt. Ook in deze sector komt een ommekeer. Het kabinet investeert namelijk met 1,5 miljard euro in defensie. Hier zien we dus ook een verandering. Het is wel belangrijk te vermelden dat het percentage van het BBP lager kan uitvallen door de huidige economische groei.

Ten derde kijken we naar de veiligheidssector. Hier is het beeld namelijk al een stuk genuanceerder. Waar we bij de eerste twee sectoren konden spreken van een echte bezuiniging, kan dat hier absoluut niet. Onder Rutte zijn deze uitgaven namelijk relatief gelijk gebleven. De uitgaven bungelen elk jaar tussen de 1,8 en 1,7 procent. Ondanks het ontbreken van bezuinigingen in de afgelopen jaren, wordt ook hier een extra half miljard euro geïnvesteerd.

De laatste sector die we belichten is de zorgsector. Hier zien we juist het tegenovergestelde gebeuren. Bij het aantreden van Rutte zijn de zorguitgaven zelfs ruim gestegen, waarna hier een daling plaatsvindt, wat voornamelijk te verklaren valt door het verdwijnen van de verzorgingshuizen. Echter, het huidige kabinet gaat 2,3 miljard euro investeren in de verpleeghuiszorg om dit probleem te verhelpen. In de zorg is dus ook geen sprake van een sterke bezuiniging.

Nu we de verschillende sectoren bekeken hebben, kunnen we de stelling van Klaver beoordelen. Wat betreft onderwijs en defensie is er daadwerkelijk bezuinigd, dus hier heeft hij deels gelijk. Wel draaft hij een beetje door, omdat hij niet inziet dat er nu echt veel geïnvesteerd wordt en er dus een omslag plaatsvindt. Hierbij zijn de bezuinigingen gedaan in een tijd van economische crisis. Over de andere twee sectoren, veiligheid en zorg, heeft Klaver niet gelijk. Hier kan niet gesproken worden over een bezuiniging en moet er een genuanceerder beeld naar buiten gebracht worden. Als we spreken over de absolute uitgaven aan de publieke sector is dit onder Rutte zelfs aanzienlijk gestegen. Onder zijn bewind is er in totaal een additionele 22,5 miljard euro op jaarbasis gegaan naar deze sectoren.

Het beeld dat Klaver schetst vraagt dus om nuance. Misschien was het voor hem goed geweest wanneer hij niet alleen in de kantine was blijven hangen, maar af en toe gewoon naar de les economie gegaan was.