Help! Onze redder maakt kortsluiting
Elon Musk, je zal er tegenwoordig een flinke kluif aan hebben om iemand te vinden die deze naam niet kent. De in Zuid-Afrika geboren, ingenieur, ondernemer en miljardair geniet namelijk een ongelofelijke bekendheid door de waslijst aan vooruitstrevende ideeën die hij heeft gerealiseerd. Musk heeft ervoor gezorgd dat er grote sprongen zijn gemaakt op het gebied van commerciële ruimtereizen (SpaceX), elektrische auto’s (Tesla Motors) en zonne-energie (Solarcity). Door zijn waanzinnige, sciencefictionachtige- ideeën en door zijn streven naar een betere toekomst, was Musk jarenlang de lievelingsondernemer van mensen over de hele wereld. Hij was het grote voorbeeld van hoe een rijk man zijn vermogen kon inzetten voor het heil van iedereen. Maar de laatste tijd wordt dit ideaalbeeld aan het wankelen gebracht, door niemand minder dan Elon Musk zelf. Is onze grote voorvechter voor een duurzame wereld uiteindelijk aan het bezwijken onder de enorme druk die daarmee gepaard gaat? Of was er altijd al iets niet helemaal in de haak?
Hoewel Elon Musk bijzonder succesvol is geworden, was zijn weg bezaaid met mislukkingen. Hij werd uit zijn eerste bedrijf gezet, hij werd afgezet als CEO van PayPal en ging bijna failliet toen Tesla en SpaceX niet genoeg resultaten lieten zien. Het waren zijn doorzettingsvermogen en zijn idealistische houding die hem hebben gebracht waar hij nu is. Dit is ook de kant die de meeste mensen van hem kennen. Wat minder mensen weten is dat Musk ook een buitengewoon onaangenaam persoon kan zijn. De werkomstandigheden bij zijn bedrijven zijn vaak, net zoals bij veel andere bedrijven in Silicon Valley overigens, bijzonder onprettig. Hij stelt torenhoge eisen aan zijn mensen en is er ook niet vies van om te dreigen en te drammen tot hij krijgt wat hij wil. Zoals zijn ex- vrouw Justine Wilson zei in Esquire: “Elon is niet bang om dingen kapot te maken, hij maakt zichzelf kapot als het nodig is.”
Dit brengt ons weer terug bij de controverses waar Musk de laatste tijd bij betrokken is geweest. In mei van dit jaar ging Musk op een uitgebreide Twitter ‘rant’ á-la Donald Trump, toen een twitteraar hem vroeg wat zijn houding was ten opzichte van vakbonden. Dit vanwege berichten van slechte werkomstandigheden in één van de Tesla-fabrieken. Via een tussenstation waarin hij vakbonden bekritiseerde, keerde Musk zich uiteindelijk tegen zijn ultieme tegenstander: de media. Deze zouden volgens Musk samen met de grote autofabrikanten tegen hem samenspannen. De oplossing voor deze grove overtreding zou volgens Musk een website zijn waar de gewone man een betrouwbaarheidsscore kan geven aan journalisten en artikelen, iets waar natuurlijk nooit misbruik van gemaakt kan worden.
Musk liet dit jaar ook zijn behulpzame kant zien, toen twaalf jongens in een grot in Thailand vast kwamen te zitten. Deze hulp kwam in de vorm van een mini-onderzeeër, die helaas niet bruikbaar was bij de reddingsoperatie. Toen de Britse duiker Vernon Unsworth, die bij de reddingsoperatie betrokken was geweest, liet merken dat de poging van Musk niet nuttig was geweest, schoot dit Musk in het verkeerde keelgat en maakte hij Unsworth uit voor pedofiel. Deze reactie werpt helaas toch een beetje een schaduw over zijn eerste poging tot hulpverlening.
De meest recente, en waarschijnlijk ook de ernstigste, uitspatting van Musk dit jaar, was in augustus. In een bijzonder onhandige poging tot humor tweette Musk dat hij genoeg vermogen had verzameld om Tesla tegen 420 $ per aandeel van de beurs te halen. Aangezien deze prijs beduidend hoger was dan de waarde op dat moment, stegen de koersen. Toen echter duidelijk werd dat Musk toch niet echt in het bezit was van genoeg vermogen om de aandelen van de beurs te halen, daalden de koersen flink. Dit had als gevolg dat de aandeelhouders gedupeerd werden en dat Musk door de Amerikaanse beurswaakhond SEC werd aangeklaagd voor fraude. Het excuus van Musk voor de tweet, hij zou het getal 420 gekozen hebben om indruk te maken op zijn cannabis-rokende vriendin, mocht niet baten. Afgelopen zaterdag werd namelijk in een schikking bepaald dat zowel Tesla als Musk een bedrag van 20 miljoen dollar moeten betalen en dat Musk de komende drie jaar geen bestuursvoorzitter van Tesla meer mag zijn. Hij mag nog wel bij het bedrijf blijven maar zal meer gecontroleerd worden om het risico op toekomstige uitlatingen te verminderen.
Musk is een geniale, vooruitstrevende en inspirerende man, maar aan de andere kant is hij een keiharde ondernemer die het niet schuwt om hard naar mensen uit te halen als hij zijn zin niet krijgt. Zijn gedrag heeft iets narcistisch; als je hem niet de hemel in prijst reageert hij fel. Dit facet van zijn gedrag zal er altijd al geweest zijn maar het is waarschijnlijk versterkt door de jaren van verheerlijking die hij gekregen heeft. Er zullen nog steeds mensen zijn die Musk als hun redder zien en die nooit een kwaad woord over hem zullen spreken, maar het is belangrijk om genuanceerd naar hem te kijken en hem niet onvoorwaardelijk te volgen.