Kijktip: Saving Capitalism
Toen ik tijdens de vakantie aan het scrollen was op mijn Facebook-tijdlijn, viel mijn oog op een artikel van Quote. Het artikel had de titel: 'Saving Capitalism', hoe stoppen we de communistische trend onder millennials? Ik schrok best van de titel, want het lijkt mij wel duidelijk dat communisme naast fascisme bij uitstek de twee vormen van politiek zijn die hebben gefaald. Kijk maar naar Mao, Lenin en Stalin. Toch las ik in datzelfde artikel dat ongeveer de helft van de Amerikaanse millennials in een communistisch systeem wil leven. Dus niet in een vrije markt, dus ook niet in een kapitalistisch systeem. En zoals zo vaak waaien trends uit Amerika ook over naar Nederland. Ook hier krijgt het communisme een voet aan de grond en dat baart mij – en ik denk vele anderen met mij – grote zorgen.
Dan kun je twee dingen doen. Allereerst kun je roepen dat de mensen die dat denken totale idioten zijn. Dat kan misschien wel zo zijn, maar daarmee los je het probleem niet mee op. Het tweede is ervoor zorgen dat mensen weer vertrouwen krijgen in een kapitalistisch systeem dat werkt voor meer mensen dan dat het nu doet. Om te begrijpen hoe dit wantrouwen is ontstaan, is de documentaire van oud-minister van Sociale Zaken Robert Reich een must-see.
In 1967 hadden 77 procent van de Amerikanen vertrouwen in de overheid. Zij geloofden dat de overheid de dingen uitvoerde die de burgers nodig hadden. In 2015 had nog maar 20 procent vertrouwen in de overheid. Verschillende oorzaken zijn hiervoor te bedenken en worden ook uitgelegd in de documentaire.
Allereerst is er de haat of woede richting multinationals enorm. De volgende afbeelding laat een klein stukje zien van de Amerikaanse begroting. 
Naar schatting wordt er per jaar ongeveer 100 miljard dollar uitgegeven aan belastingvoordeel voor grote bedrijven. Multinationals lobbyen ook enorm voor dit soort overheidssteun. En opzich is het nog niet eens zo heel erg. Als dat geld er is dan mag dat best naar bedrijven die heel veel werkgelegenheid bezorgen. Maar de afgelopen jaren is de macht van grote bedrijven zo erg vergroot, dat gewone burgers niet het idee hebben dat de overheid er voor hen is. De bedrijven zorgen wellicht voor werkgelegenheid, maar niet voor een zekere levensstandaard. In de documentaire wordt er een mevrouw gevolgd die werkt bij de McDonalds. Ze verdient $1200,- en daarvan gaat al $900 dollar naar de huur, exclusief gas. Met een paar andere vaste lasten snap je dat ze altijd geldzorgen heeft en dat hoort niet zo te zijn als je fulltime werkt. Zuinig zijn op je geld is niet het probleem – dat zouden wel meer mensen moeten doen – maar als je gewoon hard werkt moet je in ieder geval wel een redelijk bestaan genieten.
Bovendien speelt de kredietcrisis van het afgelopen decennium mee. Banken en verzekeringsmaatschappijen moesten met miljarden overeind worden gehouden omdat ze zogenoemde ‘too big to fail’ – bedrijven zijn. In totaal werd er $334 miljard uitgegeven aan het redden van Bear Stearns, AIG, Fannie Mae en Freddie Mac. Heel veel hiervan is belastinggeld van de Amerikaanse middenklasse. Dan is het natuurlijk wel dat ze heel veel werkgelegenheid met zich meebrengen, maar als er zoveel geld nodig was zou je denken dat salarissen en bonussen dan wel pas op de plaats moesten maken. Dat is echter niet het geval. In 2013 verdiende een CEO 296 keer meer dan een medewerker van datzelfde bedrijf. Dat lijkt mij toch niet helemaal de bedoeling van een goed werkend kapitalistisch systeem.
De documentaire laat naast de groei van de politieke macht van het bedrijfsleven een ander aspect goed naar voren komen. Waar het vroeger vooral ging over Republikein of Democraat, verandert deze tegenstelling door de toenemende onvrede. Het is nu veel meer pro- of anti establishment dan deze politieke tegenstelling. Deze kapitalistische kwestie brengt mensen samen, die hiervoor op basis van politieke voorkeur nooit met elkaar om zouden gaan.
De documentaire duurt slechts een ruim uurtje en laat toch uitgebreid zien waar de onvrede vandaan komt. Zoals ik al eerder zei waait het ook over naar Nederland. Nu zijn er natuurlijk wel verschillen met Amerika, maar toch zaait het onvrede in Nederland. Ik vind niet altijd dat die onvrede terecht is. Sommige mensen vinden bepaalde levensstandaarden vanzelfsprekend, terwijl die standaarden dat helemaal niet zijn. Ook is zuinig met je geld omgaan helemaal niet een slecht iets. Toch moet er wel iets veranderen. Zorg ervoor dat het kapitalistisch systeem werkt voor meer mensen dan dat het nu doet. Ook moet er nieuw vertrouwen in de overheid worden gekweekt. Niet alles voor multinationals is slecht, maar onderbouw dan de plannen goed. En het moet niet zo zijn dat je met een fulltimebaan nog steeds geen redelijk bestaan van leven hebt. Strijd hiervoor, zodat ook wij de komende jaren in een kapitalistische samenleving kunnen leven!