China als klimaatvoorvechter?
Coverphoto by Andreas Gücklhorn
Door klimaatverandering en snelle bevolkingsgroei is een transitie naar een duurzame, koolstofarme economie en samenleving noodzakelijk. Innovatie is hiervoor het beste middel; in grote mate reduceren van energieconsumptie per hoofd en radicaal consumptiepatronen aanpassen, wordt namelijk als onhaalbaar geacht. Kleine consumptieminderingen hebben niet heel veel zin: “If everyone does a little, we’ll achieve only a little”.
Het land dat momenteel het meeste investeert in hernieuwbare innovaties is China. Hoewel een paar jaar geleden nog honend werd gekeken naar China’s inzet voor duurzame energie – ‘het land dat 5 kolencentrales per maand opent’ – is een nieuwe blik op China’s energieambities geboden. Tegenwoordig wordt de kolenindustrie in rap tempo ingeperkt. Zo is begin dit jaar nog afgezien van de bouw van 104 kolencentrales om de doelstellingen van het ambitieuze ‘vijfjarenplan’ te behalen.
Voor een lange tijd was vervuiling van het milieu de keerzijde van de economische groei in China. Maar de huidige investeringen in duurzame energie en speeches van Xi Jinping op het WEF en op de VN-klimaatconference zijn tekenend voor China’s ambities om voorvechter van schone energie en in 2030 de grootste speler in de schone energiemarkt te worden. Doordat de VS onder leiding van President Trump wegkijkt en onder andere uit het klimaatverdrag van Parijs is gestapt, zijn nu alle ogen gericht op China. Gaat China het voortouw nemen en zich positioneren als klimaatredder?
China heeft zelf veel last van de verwachte gevolgen van klimaatverandering, en wil daarom veel actie ondernemen. 93% van de Chinezen is van mening dat het klimaat door menselijk handelen aan het veranderen is en wil actie. Het noorden van China zal erg droog worden wat tot voedseltekorten en watertekorten kan leiden en bovendien massa-immigratie. De verwachte hogere zeespiegel bedreigt bovendien deltasteden als Shanghai en Tianjin. Naast deze problemen als gevolg van de berekende temperatuurstijging hebben megasteden als Beijing enorm veel last van smog: jaarlijks sterven honderdduizenden Chinezen in Beijing aan de gevolgen van smog. Daarnaast heeft China geo-politieke belangen om de dominanste speler te zijn in de wereld energiemarkt: wereldmacht. De uittreding van de VS uit het klimaatverdrag biedt China nog eens extra kansen.
China investeert jaarlijks meer dan twee keer zoveel in schone energietechnologieën als de EU. Terwijl in de EU de afgelopen jaren de investeringen in duurzame energie zijn afgenomen, namen deze in China alleen maar verder toe. Het staatsoliebedrijf China National Petroleum Cooperation (CNPC) – de Shell van China – neemt hierin zelfs het voortouw. Inmiddels is China marktleider in het produceren van zonnecellen; 66% van alle zonnecellen wereldwijd komen uit China. In zowel wind- als zonne-energie heeft China de grootste capaciteit ter wereld. Daarnaast is de wereldprijs van zonnepanelen in enkele jaren met 80% gedaald dit is te danken aan China’s enorme schaal van productie.
De vraag is wat EU gaat doen na het terugtrekken van de VS uit het klimaatakkoord. In juni dit jaar hadden Europese en Chinese regeringsleiders een gezamenlijk statement opgesteld over hun samenwerking op klimaatbeleid. Deze werd echter niet ondertekend doordat onopgeloste handelsbelemmeringen in de weg stonden. De vraag is de EU meer gaat investeren de komende jaren om zijn competitieve voordeel in hernieuwbare energiemarkten te behouden. Want China mag dan goede stappen zetten, maar zij is nog steeds afhankelijk van kolen en 71,1% van de opgewekte elektriciteit kwam in 2016 nog uit fossiele brandstoffen.
Tot slot wil ik nog even terugkomen op iets wat ik in de inleiding schreef. Succesvolle (duurzame) innovaties ontstaan namelijk niet alleen door meer investeringen in duurzame energietechnologieën. Hoewel dit wel het standpunt is dat veel energiedeskundigen, veelal natuurkundigen, innemen. Dit is tekenend voor het gebrek aan samenwerking tussen in dit geval natuurkundigen en economen. Deze samenwerking is wel noodzakelijk. Enerzijds omdat het klimaatprobleem een economisch probleem is; the Tragedy of Commons. Anderzijds omdat een innovatie pas een succes wordt als het een kritieke massa bereikt op de markt. Het succes van (technologische) innovaties wordt slechts voor 25% verklaart door de technologische kant ervan. Om te transformeren naar een duurzame samenleving zijn dus ook veel gedragsveranderingen nodig; misschien biedt nudging een uitkomst?