#metoo: hoe een hashtag Nederland hopelijk kan veranderen

Vorige week schrok ik van het nieuws. Het betrof een nieuwe onthulling van seksuele intimidatie. Onthullingen die door #MeToo mogelijk worden gemaakt. Het begon bij acteur Anthony Rapp, die Kevin Spacey – beter bekend als Frank Underwood van House of Cards – beschuldigde van seksuele intimidatie, dertig jaar geleden. Kevin Spacey bood hiervoor zijn excuses aan, ook al zei hij dat hij zich hier niets meer van kon herinneren. Deze aanklacht gaf andere mensen de moed om ook naar buiten te komen met beschuldigingen jegens Spacey. Netflix besloot daarom de acteur te ontslaan en hij wordt zeer waarschijnlijk uit de serie geschreven. De man die ik tot nu zag als de legendarische Underwood, blijkt misschien gewoon een vieze intimiderende man te zijn.

In ons eigen land hadden we vorige week ook de optredens van Jelle Brandt Corstius en Gijs van Dam. Dit vat heel goed samen wat het hele probleem is omtrent iemand aanklagen wegens seksuele intimidatie. Brandt Corstius kwam met het verhaal naar buiten dat hij is gedrogeerd en verkracht. Hij noemde echter niet de naam, omdat hij heel goed weet dat dit al snel als smaad en laster wordt gezien, omdat Jelle geen bewijs heeft. Al snel – na een beetje zoekwerk – was duidelijk dat Gijs van Dam de schuldige kon zijn. Daarom zat hij maandagavond bij Pauw en ontkende Van Dam de indirecte beschuldiging. Van Dam heeft daarna aangifte gedaan wegens smaad en laster. Dit is precies wat Jelle voorspelde en hij heeft nu toch nog aangifte gedaan tegen Van Dam.

Wat hebben Kevin Spacey en Jelle Brandt Corstius gemeen? Ze zijn allebei betrokken bij een schandaal, de één als verdachte, de ander als slachtoffer. Kevin Spaceys’ reputatie is nu flink beschadigd. En ik ben er niet over uit of het goed is dat Spacey nu zo aan de schandpaal wordt genageld. Het strafrecht beschermt namelijk verdachten onder het mom: ‘Je bent onschuldig, totdat het tegendeel bewezen is.’ Kevin Spacey heeft wel zijn excuses aangeboden aan de heer Rapp en heeft het voorval niet ontkend, dus je zou kunnen zeggen dat hij wel schuldig is. Echter wordt hij nu vooral voor de recente beschuldigingen veroordeeld. Daar heeft hij niks over gezegd en is hij dus in beginsel onschuldig.

De onderzoeken lopen nog, maar Spacey wordt nu al behandeld als een veroordeelde. Jelle Brandt Corstius daarentegen, zat dus in de andere positie. Met eigenlijk geen bewijs brengt hij - met kans op het bezoedelen van zijn eigen reputatie en die van een ander –een heel persoonlijk verhaal naar buiten. In de zaak van Spacey ben ik toch geneigd te vinden dat hij te hard wordt aangepakt vanwege het eerdergenoemde strafrechtprincipe. Bij Brandt Corstius denk ik juist het tegenovergestelde. Zo’n verhaal brengt hij toch niet zomaar de wereld in? Hij heeft een goede naam en hij heeft het goed met zijn carrière, dus waarom zou hij zijn reputatie zo op het spel zetten?

Natuurlijk kan ik geen oordeel geven over wie de waarheid spreekt en ik ben van mening dat dit in de rechtbank moet worden uitgevochten en niet in de Privé of op Facebook. Maar zoals zo vaak heeft iedereen direct zijn mening klaar. Zo wordt Brandt Corstius vooral verweten dat hij geen man is, omdat hij niet meteen naar de politie ging. En vrouwen die een onthulling doen over seksuele intimidatie krijgen vaak het verwijt dat ze zich alleen maar omhoog willen werken of dat ze zich ook wel uitdagend kleden. Dit soort reacties toont aan wat de belemmering is voor mannen én vrouwen als ze aangifte willen doen. Mannen worden vooral als een watje gezien en vrouwen hebben het er waarschijnlijk zelf wel naar gemaakt. Zolang dit soort reacties wordt geplaatst, is het noodzakelijk dat mensen vertellen wat hen is overkomen. Er rust nu nog een taboe op dit onderwerp en dat moet snel veranderen.

Die verandering is nu al een paar weken door de #MeToo bezig. Vrouwen en later ook mannen onthullen hun ervaringen met seksuele intimidatie. Dit kwam op gang door een tweet met deze bijbehorende foto.

Het is goed dat dankzij deze hashtag mensen nu hun mond durven open te doen, want seksuele intimidatie hoort niet. Helaas wordt de hashtag soms ook gebruikt door mensen die het echt alleen doen voor aandacht. Fysiek contact in een volle metro, is bijna nooit intimidatie. Dat kan namelijk gewoon een keer gebeuren. Het gevaar van dit soort tweets is dat de steun voor vooral de vrouwen die wél last hebben van seksuele intimidatie vermindert. En als er minder steun is, is de kans ook kleiner dat dit structurele probleem wordt aangepakt.

Want dat is het. Seksuele intimidatie is een structureel probleem en al helemaal op de werkvloer. Ook is het een feit dat vrouwen meer last hebben van seksuele intimidatie en dat mannen vaker de dader zijn. Dit is misschien ten dele te wijten aan het feit dat meer mannen een betere machtspositie hebben dan vrouwen. Toch komt het ook andersom voor. Ik vind het dan ook jammer dat in de foto ‘alle vrouwen’ staat en niet ‘alle vrouwen én mannen’. Want uiteindelijk moet het doel zijn dat de onveilige werkvloer een veilige werkvloer wordt voor vrouwen én mannen. Ook voel ik me toch wel aangevallen als er alleen wordt gesproken over mannen als dader en dat alleen mannen hun eigen gedrag moeten beoordelen. We moeten niet het motto krijgen: ‘Elke man is een seksueel intimiderende man, totdat onschuld is bewezen.' Want met mij zijn er vele mannen die vrouwen op een respectvolle manier behandelen en iets willen doen om seksuele intimidatie overal uit te bannen.

Ik zou daarom een oproep willen doen aan mannen én vrouwen. Allereerst: geef je eigen grens aan. Ieders grens is persoonlijk. Gaat iemand te ver, geef het dan aan. Op het moment dat hij of zij niet stopt, kun je verdere stappen nemen. Daarmee kom ik op punt twee, want hoe sneller je actie onderneemt, des te geloofwaardiger je bent. Brandt Corstius’ verhaal wordt door sommigen in twijfel getrokken, want waarom heeft hij het niet eerder gemeld? Om die twijfel weg te nemen moet je snel handelen. Dit kun je doen in de vorm van bijvoorbeeld een aangifte of melding. Echter vinden velen aangifte een lastige stap. Omdat er vaak een machtsverschil is, is het slachtoffer bang dat hij of zij ontslagen wordt als bekend wordt dat hij of zij aangifte heeft gedaan tegen zijn of haar collega/leidinggevende/baas. Ook zijn er andere factoren zoals schaamte of angst om niet geloofd te worden.

Bij een aangifte doe je namelijk een verzoek tot vervolging. Als er dan te weinig bewijs is lijdt het slachtoffer helaas gezichtsverlies. Dit maakt het dat velen een aangifte een brug te ver vinden. Gelukkig zijn er ook meldpunten. Dit kan de politie zijn, maar ook bedrijven, verenigingen of sportclubs hebben meldpunten of vertrouwenspersonen. Als je een melding doet, wordt er niet meteen actie ondernomen, maar wordt er een soort dossier opgebouwd over de persoon in kwestie. Als je denkt dat je er alleen voor staat, maar het blijkt dat er meer mensen zijn die een melding hebben gedaan, dan staan jullie juist samen sterk en zijn vervolgstappen kansrijker omdat er meer bewijsmateriaal is. Maar laten we alsjeblieft niet een werkvloer creëren waar iedereen op z’n tong bijt omdat hij of zij anders het gevaar loopt dat hij of zij aangeklaagd wordt. Een arm om je heen in een moeilijke situatie als steun of een complimentje van je collega dat je er leuk uit ziet vandaag, dat maakt de dag toch juist iets mooier? Laten we wel naar redelijkheid blijven handelen en denken. Een mislukte versierpoging is nog geen intimidatie. Blijft het doorgaan, dan kun je spreken van intimidatie en dan moet dát worden aangepakt.

En voor de mensen die er nog aan twijfelen of seksuele intimidatie een probleem is, bekijk dan dit fragment (Vanaf 11:40, kijk het zeker!) van Nieuwsuur: https://www.npo.nl/nieuwsuur/24-10-2017/VPWON_1273394. Vertrouwenspersoon Inge ter Brake geeft een schrijnend voorbeeld van echte seksuele intimidatie. Dat deed wat met mij en ik weet zeker dat ik niet de enige ben die vindt dat dit aangepakt moet worden.