Wat schiet Amerika er mee op?
Coverfoto gemaakt door Jens Lelie
De Route 91 Harvest Country Festival mass shooting in Las Vegas is de dodelijkste massabeschieting in de moderne geschiedenis van de Verenigde Staten. In totaal kwamen er 59 mensen om het leven en zijn er meer dan 527 gewonden. De Las Vegas shooting is overigens een typisch Amerikaans fenomeen: een massabeschieting door één individu zonder religieuze of ideologische motieven. Dit soort aanvallen komen in geen enkel ander westers land voor op deze schaal en met deze frequentie. De beschietingen met het hoogste aantal doden waren overigens allemaal in de laatste 10 jaar. De dader is vrijwel altijd een witte man en is niet afkomstig uit een etnische minderheid. Het is dan ook schrijnend dat Amerikanen zo obsessief bezig zijn met de ‘war on terrorism’ en hier biljoenen aan spenderen. Terwijl veel meer slachtoffers worden gemaakt door dit soort schietincidenten. We moeten ons overigens afvragen of we het nog steeds schietincidenten willen noemen, moordpartijen zou passender zijn. In de VS vindt er ongeveer elke dag een aanval plaats met een vuurwapen waarbij er meer dan vier doden en/of gewonden zijn. En toch komt de publieke discussie over vuurwapenbezit maar niet op gang. Na het Las Vegas drama is de wapenverkoop zelfs gestegen.
De hoofdredacteuren van de vier meest toonaangevende Amerikaanse medisch-wetenschappelijke Journals spreken in een gezamenlijk commentaar over een heuse volksgezondheidcrisis. Zij schrijven dat het eigenlijk buitengewoon absurd is dat er geen gezamenlijke politieke wil en geld is om deze ziekteverwekker – vuurwapens – uit te roeien, die in één dag 60 mensen zou doden en meer dan 500 mensen ‘ernstig ziek’ zou maken. Nogal een sociologische wijze om een ziekte te definiëren als je het mij vraagt, maar er zit wat in. Deze zienswijze is parallel aan de vergelijking van de NRA als ziekte die in Zondag met Lubach werd gemaakt. Dokters hebben een plicht om te proberen ziektes uit te bannen zo redeneren de hoofdredacteurs, en daarom roepen ze op tot politiek activisme van dokters tegen vrij vuurwapenbezit. Om in deze terminologie te blijven; wat zijn de oorzaken van deze ‘ziekte’ en hoe blijft deze ziekte in stand?
Het houden en dragen van wapens is niet alleen verankerd in het Tweede Amendement van de Amerikaanse Constitutie in 1791, maar bovenal diepgeworteld in de Amerikaanse cultuur. Men ziet het Tweede Amendement als een manier van leven. Het dragen van een wapen wordt sterk geassocieerd met vrijheid. Een wapen garandeert de vrijheid van de drager. Veel Amerikanen zeggen dat wapens noodzakelijk zijn in een steeds onveiliger wordende wereld. Maar volgens de data draagt vuurwapenbezit juist bij aan meer onveiligheid in plaats van meer veiligheid. In Nederland zijn er 0,5 vuurwapendoden per 100.000 inwoners, in Amerika zijn dit er 10,2 per 100.000 inwoners. Veel mensen zeggen dat een verbod op vuurwapens ervoor zorgt dat alleen nog criminelen vuurwapens zullen bezitten. Een verbod zou er juist voor zorgen dat wapens veel moeilijker verkrijgbaar zijn en dat illegale wapens enorm duur zouden worden, zoals in Australië is gebeurd. Ook zijn machinegeweren bijvoorbeeld wel verboden in de Verenigde Staten, gevolg is dat ze zeer moeilijk verkrijgbaar en enorm duur zijn op de zwarte markt.
Nu is een verbod op vuurwapens niet echt realistisch, een verbod moet gesteund worden door de publieke opinie net zoals dat in Australië het geval was. Na de massamoord in 1996 waarbij 35 mensen vermoord werden, legde de premier, gesteund door de publieke opinie, een verbod op voor alle soorten (semi)automatische wapens en werd een vergunning en registratieplicht ingevoerd voor overige vuurwapens. Het opkoopprogramma voor de (semi)automatische wapens dat Australië hanteerde kostte dan wel 240 miljoen euro, maar sindsdien is er in Australië geen enkele massabeschieting meer geweest.
Realistischer is om bijvoorbeeld ammunitie ontzettend duur te maken, dit zou geen probleem moeten zijn voor wapenbezitters, want waarvoor zou je kogels nodig moeten hebben? 99.9 % van de mensen - 'responsible gunowners' - zou toch nooit een kogel af hoeven vuren. En als je dan zo graag wil schieten dan ga je toch lekker naar de schietbaan? Verder zou een registratieplicht een goed idee zijn, veel Amerikanen vinden dit echter een inbreuk op hun grondrecht. Het zou echter zo moeten zijn dat bezitters van een gevaarlijk apparaat waarmee je zo 30 schoolkinderen kan vermoorden geregistreerd worden en dat deze apparaten getraceerd kunnen worden.
Dit is echter momenteel niet haalbaar. Hoewel een meerderheid van de Amerikanen voor meer controle op wapenbezit is, is hier in het congres geen meerderheid voor. Dit komt doordat (dunbevolkte) conservatieve staten in het congres relatief meer macht hebben. Een ander probleem is macht van de NRA (National Riffle Association), een vijfde van de wapenbezitters is lid van deze wapenlobbyorganisatie. De NRA heeft veel invloed binnen het congres. Het is een grote financier voor vooral veel Republikeinen, maar bovenal is de wapenindustrie immens waardoor de NRA veel macht heeft. In 2016 leverde de wapenindustrie 301.123 banen en droeg het 51,3 miljard dollar bij aan de Amerikaanse economie. De NRA werkt alle soorten beperkingen van wapenbezit tegen; de oorzaak dat er zo weinig is gedaan aan regulatie van wapenbezit.
Momenteel concentreert wapenbezit zich. 3% van de bezitters bezit 50% van de wapens. Men maakt zich hier – terecht – zorgen om. Het gaat hier om de wapenbezitters met het motto ‘God, Guns and Glory’. Zij hangen een soort militieachtige wapencultuur aan. Het probleem is dat ze overal dreiging in zien, dit maakt hen extreem gevaarlijk. Zo was er ooit een man die zijn geladen semiautomatische wapen om zijn nek droeg op het vliegveld - “for protection”. Gelukkig voor deze man was dit gewoon toegestaan in de wetten van de staat Georgia. Onder de HB 512 Safe Carry Protection Act is het toegestaan openlijk een geweer te dragen in vliegvelden, zolang je maar niet door de vliegveldbeveiliging probeert te gaan.
Als ik lees over zulke toestanden dan ben ik blij dat wij in Nederland geen recht op het vrij dragen van wapens hebben. Nederlanders hebben gelukkig geen wapen op zak nodig om zich vrij te voelen. Bovendien huiver ik bij de gedachte dat er een grote kans is dat iemand die je op straat spreekt een wapen onder zijn jas heeft. Ik gun Amerikanen ook een samenleving zonder dat achterhaalde grondswetartikel uit 1791. In 1791 hadden ze nog musketten geen semiautomatische geweren die honderden kogels kunnen afvuren. Ik hoop alleen niet dat er nog meer beschietingen en doden nodig zijn voordat bij elke Amerikaan inzinkt dat vrij wapenbezit toch om problemen vraagt.
Foto door Aaron Burden