De structurele tragedie

Hoewel er in het nieuws niet veel meer over gesproken wordt, blijft het grote aantal migranten dat met bootjes richting de EU vlucht een structureel probleem. Het beoordelen van al die migranten is een enorm en langzaam proces. Daarbij is de reis over de Middellandse Zee niet zonder gevaren. Dit jaar zijn er al 3.521 migranten gestorven tijdens hun poging de Middellandse Zee over te steken. De vele migranten die de oversteek wel halen komen op eilanden terecht die niet berekend zijn op de opvang van al die mensen. De migranten proberen dan op allerlei verschillende manieren verder te komen naar de noordelijke EU-landen.

Een vluchteling is een migrant die uit zijn land gevlucht is om bijvoorbeeld te ontkomen aan oorlog of vervolging en voor wie het dus gevaarlijk is om terug te keren. Zij kunnen dus aanspraak maken op hulp en bescherming en zij zullen niet teruggestuurd worden. Het zoeken naar een beter leven, werk, goed onderwijs of om familie achterna te reizen zijn allemaal redenen voor een migrant om het eigen land te verlaten. Het verschil met een vluchteling is dat er voor hen geen beletsel bestaat om terug te keren naar hun land van herkomst. Elke vluchteling is een migrant, maar niet elke migrant is een vluchteling.

Al sinds de jaren negentig komen er migranten naar Europa, hopend op een beter bestaan. Door het uitzichtloze geweld in Syrië vluchten nu al bijna 5 miljoen Syriërs naar de buurlanden en een deel daarvan besloot verder te vluchten richting de EU. Door de opeens zo sterke stijging in het aantal migranten is het in 2015 echt een crisis geworden. Griekenland en Italië konden de enorme hoeveelheid migranten gewoonweg niet verwerken en hadden de hulp van de rest van de EU nodig. Maar de andere lidstaten van de EU waren niet al te gretig om een helpende hand te bieden bij het opvangen van al die vluchtelingen. Door politieke verdeeldheid werd een oplosbaar probleem niet opgelost.

Er komen nu al veel minder migranten naar Europa dan in 2015, maar het zijn er nog steeds duizenden per dag. Nu dat verschillende Balkanlanden hun grenzen hebben gesloten is het aantal migranten dat via Griekenland naar de EU reist flink afgenomen. Daarnaast heeft de EU ook een deal gesloten met Turkije. Voor elke migrant die Turkije opneemt uit Griekenland, neemt de EU een Syrische vluchteling op uit Turkije. Maar of deze deal nou echt heeft bijgedragen aan de afname in het aantal migranten is niet te zeggen. De daling was in oktober 2015 al ingezet en zat al bijna op zijn laagste punt toen de deal met Turkije werd gesloten. Ook is het heel moeilijk om migranten terug te sturen vanuit Griekenland. Elke migrant heeft het recht om asiel aan te vragen in de EU en pas nadat is geconcludeerd dat een persoon niet voor asiel in aanmerking komt en het beroep ook is afgewezen kan hij teruggestuurd worden naar Turkije. Dit is een erg tijdrovend proces waardoor er op het moment maar weinig terecht komt van de deal met Turkije.

Hoewel het aantal migranten richting Griekenland flink is afgenomen, neemt het aantal migranten richting Italië niet af.  Ze komen vooral uit Libië en zijn over het algemeen geen Syriërs, maar komen uit Nigeria, Eritrea of Gambia. Zij maken vaak maar weinig kans om als vluchteling erkend te worden en zouden in theorie weer teruggestuurd moeten worden. Maar zoals al eerder is besproken: dit is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Een deal sluiten met Libië, zoals met Turkije, zou een oplossing kunnen zijn, maar er is geen effectieve regering in Libië die de migrantenstroom zou kunnen reguleren. Zolang men het probleem niet bij de bron kan aanpakken, kan men slechts proberen de gevolgen zo goed mogelijk te beheersen.

Van de herverdeling over de andere landen van de EU komt op het moment ook niet veel terecht. Elke lidstaat moet aangeven hoeveel mensen ze kunnen opnemen. Hierna krijgt de lidstaat de elektronische dossiers van de migranten en kan zij eventueel nog bepaalde migranten weigeren. Maar een lidstaat moet eerst aangeven hoeveel plekken ze ter beschikking stellen, en dit blijkt niet te gebeuren. Slechts iets meer dan 3000 migranten hebben vanuit Griekenland en Italië een plekje in een andere EU-lidstaat gevonden.

Sinds begin oktober is er een nieuwe Europese grens- en kunstwacht die vooral als doel heeft om de zwakke punten in de EU-buitengrens te versterken. Hierdoor is de buitengrens van een lidstaat, de buitengrens van de gehele EU. Dit zal geen effect hebben op de toestroom van migranten uit Libië, aangezien migranten in internationale wateren altijd gered moeten worden en niet zomaar terug gestuurd mogen worden. Wel zal hierdoor de controle op de toestroom van migranten verbeterd worden. Zolang de chaos in landen zoals Libië en Syrië voortduurt zullen de migranten blijven komen. Het enige dat de EU kan doen is als geheel proberen om de migranten op een menselijke manier te behandelen en op een eerlijke manier vast te stellen wie echt een vluchteling is en wie ”slechts” op zoek is naar een beter leven.